Romuald Rosiński

Martyrologia duchowieństwa krajeńskiego w czasie II wojny światowej

 


Elementy biografii
Martyrologia

Barra Roman,

proboszcz, Lutowo
Aresztowany 29.09.1939 r. przez Arbeitsdienst. Więziony i torturowany w Radzimiu. Zamor­dowany ok. 9.10.1939 r. Zwłoki ekshumowano w kwietniu 1947 r.

Bederski Bronisław,

ur. 26.10.1902 r. w Wysoce, ksiądz, misjo­narz Zgromadzenia Świętej Rodziny
Więziony w: Kazimierzu Biskupim, Gusen, Dachau. Zmarł w Dachau 7.02.1941 r. Nr obo­zowy 22100. Urna z jego prochami została po­grzebana w Górce Klasztornej. 

Biedrzycki Stanisław (br. Kleofas),

ur. 11.10.1912 r. w Radawnicy k. Złotowa, brat zakonny, Zgromadzenie Świętej Ro­dziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Biełasik Stanisław (brat Łucjan),

ur. 15.09.1919 r., brat zakonny, Zgromadze­nie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Brygman Alojzy (br. Hilary),

ur. 5.08.1913r. w Bysłowiu, brat zakonny, Zgromadzenie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Całka Wojciech,

proboszcz, Bługowo
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Chojnacki Kazimierz,

wikariusz, Nakło
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Codro Józef,

pallotyn
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Czaplewski Jan,

emeryt, kapelan sióstr fran­ciszkanek w Więcborku
Aresztowany w listopadzie 1939 r. Więziony w Kamieniu i Stutthofie. Zmarł 2.02.1940 r. na skutek pobicia przez esesmana.

Czeszewski Antoni,

ur. 2.12. 1890 r. w Drążnie, proboszcz parafii lutowskiej

Zamordowany 1.09.1940 r. w obozie koncen­tracyjnym w Mauthausen.

Dorsz Brunon,

ksiądz, Zgromadzenie Ducha Świętego
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Domeracki,

dziekan, Gromadno
Aresztowany jesienią 1939 r., wywieziony do Dachau.[1]

Draeger Feliks (br. Benon),

ur. 18.11.1914 r.
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Dzikowska Maria Benigna,

siostra zakonna, Zgromadzenie Służebni­czek Niepokalanego  Poczęcia NMP, przed­szkolanka 

Więziona w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowana w Paterku 12.11.1939 r.

Geppert Ignacy,

proboszcz, Nakło, autor monografii „Krajna i Nakło”
Aresztowany jesienią 1939 r., wywieziony do Dachau, zamordowany w 1942 r.

Głyż Florian (br. Florian),

ur. 5.09.1913 r. w Liszkowie, brat zakonny, Zgromadzenie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Gotówka Mieczysława Maria,

siostra za­konna, Zgromadzenie Służebni­czek Niepo­kalanego  Poczęcia NMP, prze­łożona, pielę­gniarka
Więziona w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowana w Paterku 12.11.1939 r.

Górny Jan,

ur. 26.06.1889 r. w  Łuszkowie Wlkp., ksiądz, misjonarz Zgromadzenia Świętej Rodziny profesor w niższym semi­narium duchownym i rektor klasztoru w Kazimierzu Biskupim
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Grabowski Sylwester,

proboszcz, Sypniewo
Aresztowany we wrześniu 1939 r. Zamordo­wany w październiku 1939 r.

Grudziński Emanuel,

proboszcz, Sępólno
Aresztowany przez gestapo 14.10.1939 r. Wię­ziony przez 3 dni w Sępólnie, wywieziony w nieznanym kierunku. Zamordowany gdzieś w powiecie sępoleńskim.

Grzęda Stanisław,

proboszcz, Glesno
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Grzywacz Maksymilian (br. Alojzy),

ur. 13.01.1911 r., brat zakonny, Zgromadze­nie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Gurda Franciszek (br. Benedykt),

ur. 27.02.1905 r. w Bądeczu, brat zakonny, Zgromadzenie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Gwiździel Ignacy (br. Paschalis),

ur. 12.01.1895 r. w Mikorzynie, brat za­konny, Zgromadzenie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Jabłoński Franciszek (br. Bernard),

ur. 22.10.1922 r., brat zakonny, Zgromadze­nie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany 9.11.1939 r. w lesie pod Łobże­nicą.

Jachecki Jan,

proboszcz, Wysoka
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Kalisz Stanisław (br. Stanisław),

ur. w Psa­rach k. Kielc, brat zakonny, Zgromadzenie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Kałas Edmund,

ur. 15.01.1899 r. w Wierz­chucinie Królew­skim, ksiądz, misjonarz Zgromadzenia Świętej Rodziny, prefekt i profesor w niż­szym seminarium duchow­nym, magister nowicjatu, duszpasterz śro­dowisk polonij­nych we Francji
Więziony w Mauthausen. Zamordowany 7.06.1943 r. (nr obozowy: 28187).

Kozłowski Antoni,

ksiądz, Zabartowo[2]

 
Zamordowany jesienią 1939 r.

Krygier Henryk,

proboszcz,  Osiek n. Not.
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r. Wg in­nego źródła został zamordowany na początku września 1939 r. w Grabówce (Wyrzysk)[3].

Lewandowski Walerian (br. Gerard),

ur. 27.11.1921 r., brat zakonny, Zgromadze­nie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Lewandowski Zygmunt,

wikariusz, Kamień
Aresztowany przez gestapo 25.10.1939 r. Wię­ziony w Gdańsku, Stutthofie, Grenzdorf, Sach­senchausen, Dachau (nr obozowy 22606). Uwolniony przez armię amerykańską 29.04. 1945 r.

Lipski Franciszek,

wikariusz, Sypniewo
Zginął w październiku 1939 r. na terenie diece­zji chełmińskiej.

Lorkiewicz Cezary,

proboszcz,  Wąwelno
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Łangowski Franciszek (br. Zygmunt),

ur. 12.03.1915 r., brat zakonny, Zgromadze­nie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Łoniewski Józef (br. Bonawentura),

ur. 21.03.1904 r. w miejscowości Pańskie, brat zakonny, Zgromadzenie Świętej Ro­dziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Łukaszewski Kazimierz (br. Kazimierz), brat zakonny, Zgromadzenie Świętej Ro­dziny, rozpoczął nowicjat 8.09.1939 r.
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Mańkowski Jan,

proboszcz, Fanianowo
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Morawski Edmund (br. Jacek),

brat za­konny, Zgromadzenie Świętej Ro­dziny, roz­począł nowicjat 19.03.1939 r.
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Muzolf Ignacy (br. Ignacy),

ur. 16.11.1891r. w Tucholi, brat zakonny, Zgromadzenie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Myrwa Józef,

ur. 8.01.1889 r. w Bojanowie k. Raciborza (Górny Śląsk), ksiądz, misjo­narz Zgroma­dzenia Świętej Rodziny, eko­nom domowy, przełożony klasztoru, mistrz nowicjatu
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Niedbał Feliks,

proboszcz, Miasteczko Kra­jeńskie
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Nowak Leonard,

wikariusz, Łobżenica
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Ossowski Jan (br. Jan),

ur. 12.07.1907 r., brat zakonny, Zgromadze­nie Świętej Ro­dziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Paluszyński Stanisław,

kuratus, Obkas

Aresztowany 27.10.1939 r. Więziony 20 mie­sięcy w Stutthofie, Grenzdorf, Sachsenchausen, Dachau. Zwolniony 19.06.1941 r.

Rochowiak Marcin,

proboszcz,  Mrocza
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Rosenthal Roman,

proboszcz, Bądecz
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Rydziewski Franciszek,

proboszcz, Kamień
Do 15.07.1940 r. ukrywał się u matki w Chełmży. Aresztowany przez gestapo 23.09.1940 r. Więziony w Toruniu i Bydgosz­czy. Zwolniony 15.08.1941 r. Gestapo nie wy­raziło zgody na podjęcie przez niego posługi duszpasterskiej. 

Scheffler Konrad,

administrator, Wałdowo
Aresztowany 2.09.1939 r. Po procesie uwol­niony. Od 10.11.1941 wikariusz parafii Serca Pana Jezusa w Gdyni. Aresztowany 4.05.1943r. pod zarzutem działalności w ruchu oporu w Gryfie Pomorskim. Więziony w Gdańsku, Stutthofie, Manthausen, Dachau (nr obozowy 134395). Uwolniony przez armię amerykańską 29.04.1945 r.  

Sendroby Jan (br. Feliks),

ur. 1.02.1903 r. w Zajączkowie, brat za­konny, Zgromadze­nie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r. Wg in­nego źródła zginął we wrześniu 1939 r. w oko­licy Łobżenicy.[4]

Skrzypczyński Felisk,

proboszcz, Wyrzysk
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Stójkowski Feliks,

wikariusz, Więcbork
Aresztowany 5.09.1939 r. przez gestapo. Wię­ziony w Więcborku, Pile, Dachau, Buchenwal­dzie, Dachau. Uwolniony przez armię amery­kańską 29.04. 1945 r.

Swornowski Zygmunt (br. Eugeniusz),

ur. 20.02.1915 r., brat zakonny, Zgromadze­nie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Swornowski Zygmunt (br. Eugeniusz),

ur. 20.02.1915 r., brat zakonny, Zgromadze­nie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Szałkowski Wacław,

proboszcz, Łobżenica
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Tomala Jan (br. Anioł),

ur. 12.10.1915 r., brat zakonny, Zgromadze­nie Świętej Ro­dziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Tomasz Wincenty,

ur. 19.07.1907 r. w Pie­snach k. Łobżenicy, ksiądz, misjonarz Zgromadzenia Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Walkowiak Henryk,

wikariusz, Mrocza
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Warkoszewski Hentyk,

proboszcz,  Rzad­kowo
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Wilemski Alfons (br. Paweł),

ur. 11.12. w Lubawie, brat zakonny, Zgromadzenie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Wilemski Konrad (brat Dominik),

ur. 7.08.1913 r. w Lubawie, brat zakonny, Zgromadzenie Świętej Rodziny
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Wilemski Wacław (br. Metody),

ur. 19.03.1909 r. w Lubawie, brat zakonny, Zgromadzenie Świętej Rodziny[5]
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Wilmowski Jan,

proboszcz, Więcbork
Aresztowany 24.10.1939 r. Więziony w Ka­mieniu i Stutthofie, gdzie zmarł 17.04.1939r. Zwłoki po wojnie ekshumowano i pochowano w Więcborku.

Wojciechowski Eustachy

proboszcz, Orle
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Wołoszyk Franciszek,

wikariusz ekspozyt, Komierowo
Jesienią 1939 r. emigrował z Krajny, Przez całą okupację aktywnie działał w podziemiu.[6]

Wysocki Bolesław,

ur. 20.10.1909 r. w Ko­mornikach k. Wielu­nia, ksiądz, misjonarz Zgromadzenia Świętej Rodziny, redaktor miesięcznika „Posłaniec św. Rodziny”
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w  Górce Klasztornej 12.11.1939 r.

Zawada Piotr,

ur. 30.09.1889 r. we Wróbli­nie k. Opola, ksiądz, misjonarz Zgromadze­nia Świętej Rodziny, prowincjał
Więziony w obozie w Górce Klasztornej, za­mordowany w Paterku 12.11.1939 r.

Żurek Stanisław, wikariusz, Sępólno
Aresztowany 18.10.1939 r. Więziony w Ra­dzimiu, zamordowany 22.10.1939 r.

 

 



[1] Kruża Z., Swastyka nad Górką Klasztorną, op. cit., s. 38.

[2] Jastrzębski W., [w:] Więcbork w latach II wojny światowej i okupacji hitlerowskiej,op. cit., s. 89.

[3] Janicki L, Okupacyjne dzieje Wyrzyska, [w:] Dzieje Wyrzyska, op. cit., s. 196.

[4] Mietz A., Pakulski J., Łobżenica, portret miasta i okolicy, op. cit., s. 295.

[5] Trzej Wilemscy - bracia.

[6] Wołoszyk F., Ogień i łzy, Detroit 1982, s. 130-131.